Aleksy Bień w Alei Zagłębiaków

Aleksy Bień to druga postać po Janie Kiepurze, która znajdzie się w sosnowieckiej Alei Zagłębiaków w Parku Sieleckim. Był prezydentem Sosnowca i jednym z najwybitniejszych działaczy zagłębiowskiej Polskiej Partii Socjalistycznej, a przede wszystkim wielkim patriotą zaangażowanym 100 lat temu w budowę niepodległej Polski.  

- Chcemy w ten sposób przypomnieć postać nieco zapomnianą, ale bardzo zasłużoną nie tylko dla naszego miasta. Był – można tutaj użyć takiego porównania – jak król Kazimierz Wielki. Zastał bowiem Sosnowiec drewniany, a zostawił murowany, bo czas jego rządów w mieście to okres największych inwestycji: pierwsze tramwaje, sieci kanalizacyjne, kilometry dróg – podkreśla Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca.

Zdaniem profesora Dariusza Nawrota, dyrektora Instytutu Zagłębia Dąbrowskiego w postaci Bienia skupia się w pewnym sensie los Zagłębiaków i Zagłębia Dąbrowskiego w XX w.

- Chłopak z wsi spod Olkusza, który trafia tu, do Zagłębia, zostaje robotnikiem. Nawet nie 20-letni jeszcze wtedy młodzieniec angażuje się w działalność PPS-u, tego związanego z Piłsudskim, Związku Walki Czynnej. Zakłada drużyny strzeleckie w Zagłębiu, w 1914 r. jest jednym z twórców akcji legionowej w Zagłębiu, która przynosi 2,5 tys. legionistów do tych formacji, które tworzą się za sprawą Józefa Piłsudskiego po stronie austrowęgierskiej – przywołuje fakty z życia Bienia prof. Nawrot.

Co warte podkreślenia były prezydent Sosnowca był w 1918 roku jednym z twórców polskiej niepodległości w Zagłębiu. - Wcześniej działacz Polskiej Organizacji Wojskowej, przybywa tutaj w listopadzie 1918 r., jest jednym z organizatorów struktur państwa. Walczy z komunistami – nie dając im pierwszeństwa w Radach Delegatów Robotniczych; stara się te rady delegatów, które są antypaństwowe za sprawą komunistów, podporządkować strukturom państwa - wskazał szef Instytutu Zagłębia Dąbrowskiego.

Aleksy Bień urodził się 10 lipca 1894 roku w Nowej Wsi koło Olkusza. Po śmierci ojca, przeniósł się z rodziną do Sosnowca, gdzie pracowali już jego bracia. Po ukończeniu trzech klas szkoły podstawowej rozpoczął pracę jako goniec w fabryce W. Fitzner i K. Gamper. Pod wpływem starszych braci związał się z Polską Partia Socjalistyczną, uczestniczył w demonstracjach i kolportując ulotki. Od 1911 roku był już członkiem partii jednocześnie angażując się w organizację Związku Strzeleckiego w Zagłębiu. Ukończył także kurs instruktorski Związku Walki Czynnej. W sierpniu 1914 roku  z ramienia PPS był jednym z organizatorów czynu legionowego w Zagłębiu. Aresztowany przez Niemców w okupowanym Sosnowcu w czerwcu 1915 roku za prowadzenie akcji niepodległościowej, po zwolnieniu skierowany do Włocławka i Płocka. Tam był organizatorem struktur Polskiej Organizacji Wojskowej. Za tę działalność zostaje aresztowany w styczniu 1918 roku przez Niemców i skazany na pięć lat ciężkiego więzienia. Na wolność wyszedł 11 listopada 1918 roku.

Przez cały okres międzywojenny Aleksy Bień był szefem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. W czasie wszystkich powstań śląskich był pełnomocnikiem Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS dla niesienia pomocy powstańców. Prowadził m.in. biuro werbunkowe  zapewniając wsparcie ochotników dla walczącego Górnego Śląska, jako Robotniczy Komitet Pomocy Powstańców Śląskich.

W kwietniu 1925 odbyły się wybory samorządowe. W Sosnowcu socjaliści pokonali w nich rządzącą do tej pory miastem narodową demokrację, a Aleksy Bień został wybrany prezydentem miasta. – Śmiało możemy dziś powiedzieć, że to właściwie pierwszy włodarz Sosnowca, który uczynił z tego miasta miasto europejskie - powiedział prof. Nawrot.

To za czasów jego prezydentury  m.in.: wybudowano linie tramwajowe, łaźnię miejską, wiadukt pod torami kolejowymi na drodze w kierunku Starego Sosnowca, zapoczątkowano regulację Czarnej Przemszy i Brynicy. Okres jego prezydentury (trwającej 33 miesiące – od maja 1925 do końca 1928 r.) to duże osiągnięcia w gospodarce komunalnej, mieszkaniowej oraz w dziedzinie kultury i oświaty. Wydatnie zmniejszono bezrobocie. Prowadzono roboty drogowe na szeroką skalę. Wybudowano lub utwardzono 22 km dróg, rozbudowano sieć wodociągową i kanalizacyjną, wybudowano kolonię mieszkalną im. Limanowskiego, dom noclegowy dla biednych, wybudowano zbiorniki wodne w Zagórzu i Maczkach, rozbudowano bazę szkolną, powstała Miejska Biblioteka Publiczna.

W latach1928-1935 Bień był posłem na Sejm RP. Przed wybuchem wojny od lipca 1939 roku za zgodą władz PPS organizował konspiracyjną organizację „Okrzeja-Odra”, która miała po wybuchu ewentualnej wojny realizować działania dywersyjne. Od 1939 roku był członkiem konspiracyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej –Wolność, Równość, Niepodległość. W maju 1940 roku poszukiwany przez Gestapo opuścił Zagłębie. Od maja 1940 r do 1944 r., kierował okręgiem PPS-WRN w Lublinie i wchodził w skład komendy Gwardii Ludowej WRN. Od 1944 r. do końca wojny pełnił funkcję zastępcy delegata, a potem delegata rządu londyńskiego na woj. lubelskie. Po 1945 r., wobec braku możliwości odbudowy tradycji przedwojennej PPS, wstąpił do tzw. "lubelskiej PPS".

- W kontekście lat powojennych możemy dziś powiedzieć, że Bień stał się postacią tragiczną. Związany z rządem londyńskim, w latach 1946-47 postanawia zaangażować się w budowę nowego państwa, które przede wszystkim ma odbudować Polskę zniszczoną w II wojnie światowej. I oczywiście bardzo szybko staje się politykiem dla komunistów niewygodnym, ponieważ on chce Polski sprawiedliwej, ale Polski, która nie będzie zdominowana przez sowieckiego „partnera” – dodał prof. Nawrot.

W styczniu 1947 r. został posłem na Sejm Ustawodawczy W 1948 r. wyrzucony ze struktur Polskiej Partii Socjalistycznej, usunięty z Zagłębia. Przez kilka lat nie miał pracy. Do połowy 1951 r. pozostawał bez zatrudnienia. W 1951 r. wrócił do pracy w Ubezpieczalni Społecznej, skąd w 1954 r. przeszedł na stanowisko wicedyrektora ZUS w Chorzowie. W 1960 r. odszedł na emeryturę, nadal działając w szeregu organizacji. W 1969 r. "przywrócono” mu prawa członkowskie PZPR.

Aleksy Bień zmarł w Sosnowcu 8 lipca 1977 roku. Jego grób znajduje się na cmentarzu w Będzinie-Małobądzu.